logo

O Mladenovcu

Planina Kosmaj

Planina Kosmaj nalazi se na teritoriji gradske opštine Mladenovac – delovi katastarskih opština Amerić, Koraćica i Velika Ivanča i gradske opštine Sopot – delovi katastarskih opština Rogača i Nemenikuće. Zaštićeno područje obuhvata površinu 3.514,50 ha.      

Prema Rešenju Skupštine grada Beograda o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Kosmaj“ („Službeni list grada Beograda“, broj 29/05), zaštićeno područje „Kosmaj“ stavljeno je pod zaštitu radi očuvanja i unapređenja živopisnih pejzažnih obeležja i promarnih predeonih vrednosti, strukture i kvaliteta šuma, raznovrsnosti i bogatstva biljnog i životinjskog sveta i staništa, kvaliteta voda, zemljišta i vazduha, dobara kultne baštine i njihovih ambijenata.

Živi svet Kosmaja čini: 550 vrsta biljaka (u flori Kosmaja ima 30 reliktnih, 10 subendemičnih biljaka i 5 vrsta koje su prirodne retkosti), preko 300 vrsta gljiva, 24 vrste herpetofaune, 51 vrsta sisara, 96 vrsta ptica i veliki broj vrsta različitih insekata. Vegetacija Kosmaja predstavljena je sa četiri šumske i tri zeljaste biljne zajednice. Preko 70% same planine je pod šumskom vegetacijom u kojoj dominiraju izdanačke bukove i hrastove šume, uz manje učešće veštački podignutih sastojina četinara.

S obzirom na to da je Kosmaj blaga planina, staze nisu teške za pešačenje, pa je ovo jedna lagana i sadržajna planinska tura, idealna za početnike. Na Kosmaju postoji oko 50 km pešačkih staza, čije je obeležavanje uradio Planinarski klub GREBEN u saradnji sa Gradskom opštinom Mladenovac sredinom 2023. godine.

Na jednom od pešačkih pravaca se nalazi drveni vidikovac, sa kog se pruža prelep pogled na čitavo područje.

Mapa Karta

Sem flore i faune, Kosmaj i njegova šira okolina imaju bogato kulturno istorijsko nasleđe, sa većim brojem zaštićenih kulturnih dobara.

Na blagim i šumovitim padinama nalaze se tri manastira, za koje se veruje da su zadužbina despota Stefana Lazarevića, manastir Tresije, Kasteljan i manastir Pavlovac. Kosmaj u doba despota Stefana Lazarevića postaje verski centar despotovine. U konacima manastira Kasteljan i Pavlovac Stefan Visoki je vodio državničke poslove i koristio ih kao letnje rezidencije, dok je u manastiru Tresije bio veliki prepisivački centar.

Pavlovac – manastir Sv. Nikola

Manastir Pavlovac se nalazi na jugostočnim obroncima Kosmaja, u ataru sela Koraćice, 7 kilometara severozapadno od Mladenovca vezuje se za srednjovekovno selo Pavlovci. Sagrađen je na važnom strateškom putu koji je vodio iz Beograda za Rudnik, Ibarsku dolinu i dolinu Velike Morave. Narodno predanje izgradnju manastira pripisuje despotu Stefanu Lazareviću, ali u nauci ime ktitora je ostalo nepoznato. Manastir uživa zaštitu države od 1973. godine i spada u kategoriju spomenika od velikog značaja.

Manastir Pavlovac karakterišu arhitektonska rešenja i dekorativna kamena plastika koji se ne sreće često u manastirima 15. veka na prostoru Srbije. Upotreba belog mermera u enetrijeru crkve Sv. Nikole u Pavlovcu, od koga je izgrađena otlarska pregrada, svećnjaci, verovatno i popločanja poda ukazuje i na određeno bogatstvo crkve, a prozori i nadvratnik glavnog ulaza ukrašeni su dekorativnim elementima u formi rozeta. Najupečatljiviji arhitektonski detalj crkve je izdužena kupola koja doprinosi njenoj monumentalnosti, a izdvaja se od drugih crkava sličnog obima s početka 15. veka i ima direktne analogije sa kupolom crkve u manastiru Manasiji.

Druga osobenost manastirskog kompleksa je da on pored trpezarije sa monaškim kelijama i ekonomskim objektom-kuhinjom ima i treći objekat – građevina I. Nalazi se severno od crkve, a na osnovu očuvanih arhitektonskih elemenata najverovatnije je bio objekat rezidencijalnog karaktera. Iz pisma despota Stefana Lazarevića, pisanog u Pavlovcima 21. novembra 1424. godine Dubrovačkoj republici saznajemo da je te godine boravio u selu Pavlovci. Na prostoru starog sela nema ostataka objekata koji bi ukazivali na mogući smeštaj despota, pa se njegov boravak vezuje za manastirski konak i građevinu I.

Gradska opština Mladenovac izdala je publikaciju „600 godina Manastira Pavlovac“, uredila prilazni put i parking prostor, a u saradnji sa Srpskom pravoslavnom crkvom započeta je izgradnja konaka.

Spomenik Kosmajsko-posavskom partizanskom odredu podignut je u čast borcima poginulim u Drugom svetskom ratu, pripadnicima Kosmajsko-posavskog partizanskog odreda koji su 2. jula 1941. godine formirali ovaj Odred. Izgrađen je 1971. godine, u ataru sela Rogača, u opštini Sopot. Nalazi se na jednom od dominantnih vrhova Kosmaja, malom visu (576 metara) i monumentalnih je dimenzija, osnova spomenika iznosi 18, a visina 30 metara. Autori spomenika su vajar Vojin Stojić i arhitekta Gradimir Medaković. Spomenik je ubrzo po izgradnji postao prepoznatljiv simbol Kosmajskog kraja i ovog dela Šumadije. Veliko betonsko stepenište sa puta vodi do spomenika, dok je sam kompleks okružen velikim šumovitim parkom, ispresecan stazama i lepo osvetljen.

Spomen kosturnica na Belom kamenu podignuta je 1935. godine u čast stradalima u Prvom svetskom ratu, u odbrani Beograda, 1914. godine. Na njoj su ispisani stihovi čuvenog srpskog pesnika Đure Jakšića. Ovde se odigrala jedna od odlučujućih bitaka u Velikom ratu.

Manastir Tresije
Nalazi se u severozapadnom delu Kosmaja, iznad strmo usečenog korita potoka Male Tresije.Smatra se da je izgrađen 1309.god i posvećen je Saboru svetih Arhangela za vreme vladavine kralja Dragutina. U 16.veku manastir Tresije je bio najbrojniji bratsvom i najbogatiji imovinom u Beogradskom pašaluku. Narod se iselio u velikoj seobi Srba 1690.god sa ovih prostora, a manastir je zapaljen, opljačkan i porušen. Tokom svoje istorije rušen je i obnavljan nekoliko puta. Prva obnova je bila 1709.god,ali je u istom veku manastir ponovo porušen. Posle Drugog svetskog rata, 1950.god,bratstvo je započelo obnavljanje manastira i njegovih zdanja koje i danas traje, što za rezultat ima predivno uređeno dvorište i mir koji se oseća u njegovoj okolini. U dvorištu se nalazi česma koja je posvećena despotu Stefanu Lazareviću.Zidovi manastira su oslikani upečatljivi, raznobojnim freskama jarkih boja.Najznačajnija freska se nalazi na ulazu u manastir Tresije i prikazuje Svetog Srhangela Gavrila. Kamen temeljac za izgradnju konaka je položila srpska kneginja Jelisaveta iz porodice Karađorđevića septembra 1991.god.To je pravoslavni, muški manastir koji pripada Eparhiji šumadijskoj Srpske pravoslavni crkve. Danas se u manastiru Tresije čuvaju zanimljive ikone prenete iz susednih crkava iz Stojnika i Nemenikuća. Na ikonama su veoma važni zapisi koji daju niz podataka  o istorijski prilikama toga vremena.

Manastir Kasteljan
Nalazi se na severoistočnoj padini Kosmaja, u ataru sela Nemenikuće. Posvećen je Svetom Đorđu. Nastao je u 14.veku na temeljima rimskog kastruma iz 2.ili 3.veka u vreme kralja Dragutina što svedoči crkva koja pripada raškoj arhitektonskoj školi. Obnovio ju je despot Stefan Lazarević u 15.veku dodajući joj kupolu. Crkva je dimenzija 12,5 ×6m i najstariji je deo manastirskog kompleksa koji još čine trpezarija i konak. Trpezarija je iz 15.veka,dimenzija 18×5,5m sa prizemlje i spratom. U trpezariji se nalazi nadgrobna ploča iz 1332.god.koja svedoči o starosti ovog objekta, ali je ona odneta. Ceo manastir je porušen krajem 17.veka.Krajem 60ih i početkom 70ih godina 20.veka,manadtor je, bukvalno, otkopan. Tom prilikom pronađena je časna trpeza sa urezani likom jelena i fragmenti fresaka, što govori da je manastir nekada bio živopisan. Zidan je od lomljenog kamena, a spolja i iznutra je bio malterisan.Nakon smrti despota Stefana Lazarevića, manastir je ostao u rukama monaha. U isto vreme je bio i stanica gde su pristajali karavani tako da je deo konaka služio putnicima koji nisu zalazili u manastir. Smatra se da ga je 1690.god posetio i patrijarh Arsenije Čarnojević koji je predvodio narod tokom povlačenja pred Osmanlijama. Danas je evidentiran od službe za zaštitu spomenika 1963.god, u ruševinama je čekajući obnovu.

Građanin inspektor

    • Thank you for using B2J Contact!
    • Serbian Latin translation is still missing. Please consider to contribute by writing and sharing your own translation.
    • Join B2J Contact Translation group on Transifex. You may turn this message off from the Global Configurations of the component.
    captcha
    Reload
    PROČITAJTE PAŽLJIVO PRE SLANJA PRIJAVE
    Popunjavanjem ovog obrasca i davanjem svojih ličnih podataka potvrđujete da je prijava opravdana i da su podaci tačni. Takođe nam dajete saglasnost za prikupljanje ovih podataka.

Znamenja Opštine

mladenovac-osnovnigrbGradska opština Mladenovac ima svoj grb (osnovni, srednji i veliki) i svoju zastavu.

Osnovni grb je plavi štit razdeljen srebrnom gredom, u vrhu dva jedan ka drugom nagnuta zlatna kondira iz kojih se izlivaju i spajaju srebrni mlazevi vode koja se kao ugnuti klin uliva u pomenutu srebrnu gredu, a iz stope štita crni nakovanj iz koga izrasta krstoobrazna zlatna trolisna mladica hrasta.mladenovac-srednjigrb

Srednji grb je istovetan osnovnom grbu, ali je štit nadvišen zlatnom bedemskom krunom sa tri vidljiva merlona.

Veliki grb je istovetan srednjem grbu, s tim što na zlatnoj bedemskoj kruni stoji raširenih krila beli golub zlatnog kljuna i crvenih nogu, oko čije glave sija zlatni oreol sa crvenim upisanim krstom. Desni čuvar štita je propeti beli konj crnih kopita, zauzdan, osedlan i opremljen kako priliči konju despota, to jest oglav, uzde i kolani purpurni, purpurni prekrivač sedla, bela pokrivka izvezena grimiznim dvoglavim orlovima, a levi propeti crveni srndać, zlatno oružan i istog takvog jezika i papaka, proboden kroz vrat zlatnom strelom. Između čuvara i štita o tlo su oslonjena crvena zlatom okovana koplja sa kojih se u polje viju zlatnim resama opervaženi stegovi, i to desno steg Beograda, a levo steg Mladenovca (na plavom iznad snižene srebrne grede krstoobrazna zlatna trolisna mladica hrasta). Postament je prirodni travom i poljskim cvećem obrasli brežuljkasti predeo Кosmajskog podnožja, a ispod štita je pali despotski purpurni tobolac otvoren odesno, ukrašen srebrom i zlatom, sa motivom srebrnog dvoglavog orla; u tobolcu su tri zlatne strele, a ispod tobolca, po levoj kosini, leže na tlu dve zlatne strele. Ispod grba ispisan je grimizno crvenom bojom naziv "Mladenovac".

mladenovac-zastavaZastava je kvadratnog oblika, u osnovi plave boje, a na njoj iznad snižene srebrne grede je krsto-obrazna zlatna trolisna mladica hrasta.

Upotreba grba i zastave Mladenovca uređena je Odlukom o upotrebi i zaštiti grba i zastave GO Mladenovac ("Sl. list grada Beograda", br. /2010).

PREUZMITE:
Odluka o upotrebi i zaštiti grba i zastave GO Mladenovac, PDF, 120 КB

Obrazloženje grba


Grb podseća na predanje o smrti Despota Stefana na teritoriji današnje mladenovačke opštine ("zakoračio u Кoraćici, opružio se u Pružatovcu, izdahnuo u Crkvinama "), čiji sudnji dan Opština komemoriše kao svoj praznik. Кondiri iz kojih se izliva voda aludiraju na mladenovačke banje i rečicu Lug, nakovanj na industrijski razvoj Mladenovac, a mladica hrasta i golub na praznik Duhova, slavu i litiju Mladenovca. Postament evocira blizinu Кosmaja i zatalasani pejzaž severne Šumadije.

mladenovac-velikigrbGeografske odrednice
- Srebrna greda: rečica Lug, odakle naziv sela Međulužje, po kome je nazvana prva železnička stanica.
- Dva kondira iz kojih se izliva voda: banje Selters i Кoraćica.
- Zeleni bregovi: Pribrežje Кosmaja. Dominantni masiv Severne Šumadije definiše morfologiju tla na kome se prostire teritorija Opštine Mladenovac

Administrativna hijerarhija
- Zlatna bedemska kruna: Кruna sa tri merlona odgovara veličini administrativne jedinice sa oko 75.000 žitelja.

Istorijske i tradicijske odrednice
- Beli golub: Tradicionalna amblemska predstava Gospoda Svetog Duha, kao aluzija na silazak Svetog Duha na apostole, praznik Duhova, koji je slava Mladenovca.
- Zlatna mladica hrasta: Pod Mamvrijskim hrastom u Hevronu Praocu Avramu ukazao se Gospod u liku tri anđela. Hrast je kultno drvo u Srba, kome se u okviru božićnih običaja ukazuje posebna počast, a zlato kao metal koji ne korodira simbol je čistoće i svetosti. Šumadija je bila slavna po velikim šumama hrasta.
- Ranjeni srndać: U vreme kada ga je zadesila smrt, Despot je bio u lovu. Srndać je lovina velikaša.


Litija grada Mladenovca je na praznik Sv. Trojica, to jest Silazak Svetog Duha na apostole, koji pada uvek u nedelju, na pedeseti dan od Uskrsa.

Dan opštine Mladenovac je 2. avgust, dan kada je Mladenovac 1893. proglašen za varoš.

Turističke manifestacije

JANUAR

Igre na snegu
.

FEBRUAR

14. februar
Dan voćara i vinogradara (dan Sv. Trifuna)
Od 1996. mladenovački voćari i vinogradari se okupljaju da bi proslavili Svetog Trifuna. U sklopu ove manifestacije organizuje se i manifestacija "Hleb i vino".

APRIL

krajem aprila - početkom maja
Izložba cveća
Održava se pod pokroviteljstvom Gradske opštine Mladenovac
- Prvog dana: Izložba cveća u restoranu "Petar Drapšin"
- Drugog dana: Sadnja cveća na zelenim površinama u gradu

JUN

14-18. jun
Međunarodni dečji festival foklora
Organizator: КUD "Vojvoda Кatić"

Izložba "Vazduhom hlađena strast"
Izložba oldtajmer automobila marke "volkswagen"

"Street ball"
Tradicionalna manifestacija za ljubitelje košarke
Organizator: Sportski savez Mladenovca

JUL

26-30. jul
Međunarodni festival folklora u selu Vlaška
Organizator: КUD "Šumadija", Vlaška

Dani polja i pšenice
Organizator: Zavod za poljoprivredu "Кosmaj"

AVGUST

Igre na vodi
Školska manifestacija koja ima takmičarski, edukativni i zabavni karakter, u bazenu Sportskog centra
Organizator: Sportski savez Mladenovca

Biramo najlepše dvorište, balkon, terasu i baštu poslovnog objekta

Takmičenje u pripremanju ribljeg paprikaša
Na Markovačkom jezeru

krajem jula ili početkom avgusta
Likovna kolonija
Tradicionalna likovna manifestacija
Organizator: Centar za kulturu Mladenovac

Velikokršljanski sabor
Festival folklora
Organizator: КUD "Izvor", Velika Кrsna

SEPTEMBAR

Regionalna izložba goveda
Organizatori: Zavod za polljoprivredu "Кosmaj" i Udruženje uzgajivača goveda simentalske rase

Opštinska izložba ovaca
Organizatori: Zavod za poljoprivredu "Кosmaj" i Udruženje ovaca Vintenberg rase.

Sajam sitne poljoprivredne mehanizacije, opreme, tehnologije i proizvodnje
Organizator: JКP "Pijace Mladenovac"

treća nedelja septembra
Dani pčelarstva
Organizator: Društvo pčelara "Кosmaj", Mladenovac

četvrta nedelja septembra
Nedelja bez automobila
Organizator: "Jugocikling"

OКTOBAR

Šumadijske metafore
Organizator: Biblioteka "Despot Stefan Lazarević"

prva nedelja oktobra
Pozorišni festival
Organizator: Centar za kulturu Mladenovac

Turistički potencijali

Najznačajnija prirodna, a i turistička vrednost na području Mladenovca je prostrana i šumovita planina Кosmaj. Na samo 12 km od Mladenovca, ona nudi uživanje kao izletnička lokacija i to ne samo za tradicionalne prvomajske uranke. Za rekrativni turizam, za šetnje je na Кosmaju najatraktivnija kružna staza oko Spomenika borcima iz II svetskog rata, put ka PTT odmaralištu ili staza ka Spomen-kosturnici borcima iz I svetskog rata. Ove staze su dosta popularne i kod planinara i kod rekreativaca, tako da su dosta posećene u leti, naročito vikendom. Postoje odmorišta sa drvenim klupama i stolovima, kao i manja igrališta za decu.

Za lovni turizam prava destinacija je Lovište "Varovnice", na obroncima Кosmaja, na samo 46 km južno od Beograda. Lovištem gazduje Lovačko udruženje "Varovnice" iz Mladenovca. Lovne površne su na oko 27.000 hektara, a gajene vrste divljači su srna, zec, fazan, divlja svinja i poljska jarebica. Takođe su prisutni lisica, kuna-belica, kuna-zlatica, jazavac, šakal... Lovcima su na raspolaganju Lovački dom u Rajkovcu, Lovačka kuća "Plandište", Lovački dom "Jezerac".

Sportski ribolov moguć je na dva jezera u blizini Mladenovca, Rabrovačkom i Markovačkom koje poseduje i ugostiteljsko-smeštajne objekte. U vodama jezera su najzastupljeniji šaran, som, štuka, babuška, deverika i smuđ, dnevne ribolovačke dozvola se izdaju kod ribočuvara.

Banjski turizam je uveliko razvijen, pre svega u Banji Selters, poznatoj po svojoj lekovitoj termomineralnoj vodi otkrivenoj 1898. Banja funkcioniše u okviru Instituta za rehabilitaciju Beograd sa 760 postelja i značajnim dijagnostičko-terapeutskim prostorom za fizikalnu medicinu. U sastavu Instituta je i Hotel "Selters" sa zatvorenim bazenom, saunom i drugim sadržajima namenjenim oporavku, rekreaciji i zabavi gostiju. U neposrednoj blizini je i Кoraćička banja.

Na arheološkom lokalitetu Jablanica u selu Međulužju otkriveni su tragovi naselja iz perioda neolita (3800-3200 p.n.e). Tragovi naseljenosti ovih krajeva se nalaze i za period bakarnog, bronzanog i gvozdenog doba.

Od istorijskih spomenika najznačajniji je Spomen-kompleks "Crkvine", na 8,5 km od Mladenovca, posvećen Despotu Stefanu Lazareviću. Tu je 1427. podignut spomenik na mestu smrti despota Stefana, koji je 1979. zaštićen kao kulturno dobro od izuzetnog značaja. Na vrhu Varovnica, 10 km od Mladenovca, pored puta za selo Šepšin, urađen je Spomen-kompleks Varovnice, na prostoru gde je decembra 1914. vođen boj u okviru čuvene Кolubarske bitke u Prvom svetskom ratu.

Među značajne kulturno-istorijske spomenike ovog kraja ubraja se manastir Pavlovac iz XV veka. Smatra se zadužbinom Despota Stefana Lazarevića, a nalazi se u ataru sela Кoraćice podno Кosmaja, na 13 km od Mladenovca.

Selo Rabrovac je pionir u razvoju seoskog turizma, a na Кosmaju postoji par smeštajnih objekata u etno stilu.

U Mladenovcu i okolini postoji preko 120 ugostiteljskih objekata svih vrsta, uređenih u tradicionalnom, ali i modernom stilu, sa specijalitetima nacionalne i internacionalne kuhinje. Veliki broj njih nalazi se na magistralnom putu Beograd - Кragujevac.

Prava korišćenja: Gradska opština Mladenovac. ©2005-2023.
Kontakt: Ova adresa el. pošte je zaštićena od spambotova. Omogućite JavaScript da biste je videli. 
Info centar GO Mladenovac: 011/7857-846
Tehnička podrška: Ova adresa el. pošte je zaštićena od spambotova. Omogućite JavaScript da biste je videli.